İlaçlama ve Vektörel Mücadele

Uçan ve yürüyen pek çok haşere; yüzyıllar boyunca gerek vektör olarak taşıdıkları hastalıklar, gerek doğrudan verdikleri rahatsızlılar(ısırma, kaşındırma vs.) ve gerekse oluşan ekonomik zararlar nedeniyle insan hayatında problemler meydana getirmiştir.

Özellikle haşerelerin neden olduğu veba, sıtma, tifüs, dizanteri gibi hastalıklar sonucu ortaya çıkan ölümlerin çoğu yapılan büyük savaşlardaki toplam insan kayıplarından daha fazla olmuştur.
1940  lı  yıllarda D.D.T   nin keşfi ve insektisidal (böcek öldürücü) etkisinin belirlenmesiyle başlayan bilimsel vektör kontrol çalışmaları günümüzde de değişik kuruluş ve organizasyonlar tarafından önemle sürdürülmektedir.  Uluslararası kuruluşlar(WHO, UNDP vs.) tarafından desteklenen sıtma eradikasyon programları gibi başarılı projelerin uygulanması ile vektöriyel hastalıklarda ciddi azalmalar meydana gelmiştir.

Ülkemizde kent sınırları içinde yapılacak vektör mücadeleri 1980 li yıllardan itibaren yerel yönetimlere verilmiştir. Ancak bu hizmetlerin tam bilimsel temellere dayandığı söylenemez. Bugün Türkiye de hala yüzlerce kuruluş çalışmalarında eski bir sistem olan Sıcak Sisleme denilen ( Termal Fog ) yöntemi uygulamakta ve çevre kirliliğini artırmaktadır. Halbuki Soğuk Sisleme dediğimiz yöntem ile ( ULV ) çevreye daha az kansorejen riski olan yöntemlerin tercih edilmesi hem çevre kirliliğini azaltmakta hemde kurumları maliyet olarak büyük bir yükten kurtarmaktadır.

Maalesef günümüzde hizmet anlayışında vektör mücadelesinin sadece yaz aylarında yapılması gerektiği düşünülmektedir. Oysaki bu mücadelenin kış aylarında da yapılması çok önemlidir. Özellikle Sivrisinekler kış aylarında Metabolizmalarını yavaşlatarak nemli ve rutubetli ortamlarda yaşamlarını sürdürmekte ve yaza hazırlanmaktadırlar işte bu yüzden mücadelenin tüm yılı kapsayacak şekilde yapılması daha rahat bir yaz geçirmemiz açısından önemlidir.

VEKTÖR MÜCADELESİ

Vektör Kontrol Mücadelesinin en önemli amacı kentlerde sağlıklı bir çevrenin oluşmasını sağlamaktır.Bundan dolayı çevre sağlığının önemi vektör kontrol mücadelesinin temel şartlarından biridir.

Çevre Sağlığının korunması iki temel amaca hizmet etmektedir;

1- Sağlıklı ve modern yaşama ortamları sağlamak

2- İndirekt olarak sağlık ve ekonomik problemleri önlemektir

KENT ZARARLILARI İLE MÜCADELENİN AMAÇLARI

Kentlerde sağlıklı bir çevrenin oluşturulması.

Ekonomik ve sosyal gelişmenin sağlanmasına katkıda bulunmak.

Halkın haşere ile karşılaştığı olumsuz sağlık riskini ortadan kaldırmak.

Sürekli olarak çevre-sağlık eğitimi ile halkın ve ilgili sektörlerin katılımını sağlamak.

ZARARLI SAVAŞIM KRİTERLERİ

1- Programı sürdürebilmek için gerekli personel,alet,ekipman ve diğer imkanlar heran kullanılabilir olmalıdır.

2- Gerekli bilgi ve ustalığı gerektiren konularda yeterli personel,yetkili ve etkili araç-gereç bulundurulmalıdır.

3- Uygulanacak yöntem ekonomik ve verimli olmalıdır.Harcama,verim dengesi sağlanmalıdır.

4- Uygulanan program,çevreye ve hedef dışı canlılara olumsuz etki yapmamalıdır.

5- Seçim yapılacak insektisitlerin cinsi ve formülasyonları bölgenin iklim koşullarına uygun olmalıdır.

6- Her zaman için Vektör kontrol çalışmalarında danışman uluslar arası çalışan bir firma tercih edilmelidir

1- Programın amacı kesin olarak belirlenmeli,kontrol amacında Mortalite veya Morbitide oranlarındaki azalma oranları belirlenmelidir.

2- Maliyet ve Ekonomi, maliyet-etkinlik değerlendirmesi yapılmalıdır.

3- Metod uygulanabilir (feasible) ve basit,yerel şartlarda uygulanabilir olmalıdır.Metod, mevcut kaynak (finans,insan kaynağı,operasyonel ve idari) temellerine göre seçilmelidir.

4- Prosüdür insanlar ve çevre için güvenilir olmalıdır.Risk-Kazanç oranı tahmin araştırması yapılmalıdır.

5- Program yerel şartlara uygun ve halk tarafında kabul edilmelidir.